Podstawowa opieka zdrowotna (POZ)
Podstawowa opieka zdrowotna to powszechnie dostępna, najważniejsza część systemu opieki zdrowotnej. Świadczenia w POZ udzielane są osobom, które dokonały wyboru lekarza, pielęgniarki, położnej POZ. Realizowane są najczęściej w warunkach ambulatoryjnych, a w przypadkach uzasadnionych medycznie, także w domu pacjenta.
Świadczenia POZ udzielane są w dni powszednie, od poniedziałku do piątku, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy, w godzinach od 8.00 do 18.00. Gabinet zabiegowy (w tym także punkt szczepień) powinien być czynny od poniedziałku do piątku, w godzinach pracy przychodni POZ.
Opieka w POZ sprawowana jest przez lekarza, pielęgniarkę i położną POZ oraz pielęgniarkę i higienistkę szkolną. W ramach POZ prowadzone są między innymi:
Wybór lekarza, pielęgniarki, położnej POZ
W celu skorzystania z porad w ramach podstawowej opieki zdrowotnej pacjent powinien dokonać wyboru lekarza, pielęgniarki i/lub położnej. Pacjent ma prawo do bezpłatnego wyboru podstawowej opieki zdrowotnej nie częściej niż dwa razy w roku. Wyboru lub zmiany dokonuje się bezpośrednio u świadczeniodawcy w przychodni i nie trzeba tego faktu potwierdzać w oddziale Funduszu. W przypadku każdej kolejnej, nieuzasadnionej zmiany należy wnieść opłatę w wysokości 80 złotych. Opłatę należy uiścić na konto właściwego oddziału NFZ.
Wyboru dokonuje się składając dokument deklarację do konkretnej osoby udzielającej świadczeń: imiennie do lekarza, pielęgniarki czy położnej. Przy wypełnieniu deklaracji wyboru osoba wypełniająca powinna otrzymać do wglądu instrukcję. Pacjent może złożyć w jednym miejscu deklarację do lekarza, a w innym do pielęgniarki czy położnej, powinien jednak rozważyć praktyczne skutki takiego postępowania. Pacjent składający deklarację do POZ nie ma obowiązku wybrania wszystkich trzech zakresów świadczeń w tej samej przychodni.
Deklaracja dla noworodka.
Jeżeli dziecko do 6. miesiąca życia nie ma nadanego numeru PESEL, może być zapisane na listę lekarza/pielęgniarki/położnej POZ na podstawie dowodu ubezpieczenia rodzica lub opiekuna prawnego. Po nadaniu dziecku numeru PESEL, najpóźniej po ukończeniu przez nie 6. miesiąca życia, rodzic powinien złożyć ponowną deklarację, ponieważ po tym czasie system informatyczny NFZ zaznaczy deklarację dziecka jako nieaktywną
Lekarz POZ.
Jeżeli w wyniku udzielonej porady zachodzi konieczność wykonania badań diagnostycznych, lekarz wydaje pacjentowi skierowanie i wskazuje placówkę oraz pracownię, w którym zostaną one wykonane. Lekarz POZ może kierować chorych, którzy są pod jego opieką, również na kolonoskopię i gastroskopię. Na pozostałe kosztowne badania diagnostyczne, takie jak np. tomografia lub rezonans magnetyczny, kierować mogą jedynie lekarze specjaliści.
Skierowania na badnia diagnostyczne.
Lekarz POZ kierując pacjenta do lekarza specjalisty lub szpitala zobowiązany jest do wykonania i dołączenia do skierowania wyników niezbędnych badań diagnostycznych zgodnie z rozpoznanym schorzeniem, aktualną wiedzą i praktyką medyczną, w celu potwierdzenia wstępnego rozpoznania.
Wystawianie recept.
Lekarz POZ może wystawić pacjentowi receptę na leki, które zastosował lekarz w poradni specjalistycznej, jeżeli otrzyma wydaną przez lekarza specjalistę informację – o rozpoznaniu, sposobie leczenia, rokowaniu, ordynowanych lekach (w tym o okresie ich stosowania i dawkowania).
Pielęgniarka POZ.
Pielęgniarka POZ wykonuje zabiegi na podstawie skierowań i zleceń od lekarza. W razie konieczności pobrania materiału do badań diagnostycznych w domu pacjenta pielęgniarka pobiera je wyłącznie na zlecenie lekarza POZ, do którego zadeklarowany jest pacjent. Dni i godziny przyjęć, w tym wizyt domowych, określa harmonogram pracy pielęgniarki. W uzasadnionych medycznie przypadkach świadczenia udzielane są bezzwłocznie lub w dniu zgłoszenia. W schorzeniach przewlekłych oraz w pozostałych przypadkach pielęgniarka udziela świadczeń w terminie uzgodnionym z pacjentem.
Świadczenia pielęgniarki POZ w domu pacjenta.
Opieką pielęgniarki poz realizowaną w warunkach domowych mogą być objęte zadeklarowane do pielęgniarki POZ osoby w każdym wieku, u których występuje ograniczenie sprawności psychofi zycznej w wyniku choroby. Opieka pielęgniarska sprawowana jest w dni powszednie, od poniedziałku do piątku, w godzinach pomiędzy 8.00 a 18.00, w terminach uzgodnionych z pacjentem. Świadczenia odbywają się zgodnie z ustalonym dla świadczeniobiorcy indywidualnym planem opieki.
Położna POZ.
Sprawuje kompleksową pielęgnacyjną opiekę położniczą i ginekologiczną nad kobietą oraz opiekę neonatologiczną nad noworodkiem. Położna opracowuje plan edukacji a następnie prowadzi na jego podstawie edukację kobiet w ciąży (także w ciąży wysokiego ryzyka), przygotowując je praktycznie i teoretyczne do odbycia porodu i połogu, karmienia piersią i rodzicielstwa. Zajęcia mogą być prowadzone zarówno indywidualnie, jak i w grupach. Począwszy od 21. do 31. tygodnia ciąży sprawuje opiekę w formie wizyt odbywających się raz w tygodniu, a od 32. aż do rozwiązania – nie częściej niż dwa razy w tygodniu. Po porodzie położna opiekuje się noworodkiem do ukończenia drugiego miesiąca życia oraz kobietą w okresie połogu, przeprowadzając w tym czasie 4 do 6 wizyt patronażowych.
Położna POZ realizuje w formie wizyt domowych, również pooperacyjną opiekę pielęgnacyjną nad kobietą po operacji ginekologicznej lub onkologicznoginekologicznej od momentu wypisu ze szpitala do całkowitego zagojenia się rany pooperacyjnej.